ادسون آرانتاس دوناسیمنتو که در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰ در میناس ژرایس برزیل متولد شده را در سراسر جهان با نام پله می شناسند. پدرش، ژائو راموس دوناسیمنتو نیز یک بازیکن حرفه ای فوتبال بود، اما در دوران بازیگری خود به پول چندانی از طریق این ورزش نرسید. نقل است که خانواده پله حتی توانایی مالی برای خرید یک توپ را نیز برای او نداشتند، اما او بیکار ننشست و با پر کردن جوراب از چیزهای مختلف، برای خود توپ می ساخت و با آن فوتبال بازی می کرد.
مروری بر ابتدای زندگی پله
پله جوان که همچنان با فقر و نداری دست و پنجه نرم می کرد و برای کمک به خانواده، شغل های مختلفی را امتحان می کرد، سرانجام دریافت که باید در زمین فوتبال به دنبال شکوفایی استعدادش باشد. تحت آموزش های پدر و یک بازیکن ملی پوش سابق به نام والدمار دی بریتو، پله در باشگاه جوانان بائورو اتلتیک کلاب جونیورز به عنوان یک فوتبالیست رشد کرد و بالغ شد. دی بریتو، مربی اش که پی به استعداد او برده بود وی را به باشگاه سانتوس پیشنهاد داد. مسئولان باشگاه با حضور او در تیم موافقت کردند و پله در ژوئن ۱۹۵۶ به سانتوس پیوست. تنها ۳ ماه بعد وی موفق شد در اولین بازی خود برای این باشگاه گلزنی کند. این مساله نوید بخش ظهور بازیکنی افسانه ای در آینده ای نه چندان دور را می داد.
ظهور یک ستاره جوان
تنها یک سال بعد، پله برترین گلزن رقابت های لیگ نام گرفت. عملکرد درخشان این بازیکن ۱۷ ساله از چشم مربیان تیم ملی برزیل نیز دور نماند. او این بار هم پاسخ اعتمادها را داد؛ در اولین حضور خود در عرصه بین المللی، پله در هر دو دیدار نیمه نهایی و فینال رقابت های جام جهانی ۱۹۵۸ موفق به گلزنی شد و توانست با گل های مهم خود زمینه قهرمانی برزیل در این رقابت ها را مهیا کند. در این دوره، وی به ابرقهرمان کشور برزیل تبدیل شده و نامش در سراسر جهان بر سر زبان ها افتاده بود. دولت برزیل عنوان “گنجینه ملی” را به او داد که اگرچه جایگاه او را در کشور بسیار بالا می برد، اما همزمان اجازه بررسی پیشنهادات خارجی و پیوستن به تیم های دیگر کشور ها را از او سلب می کرد.
مصدومیت ها
از لحاظ فردی، دو جام جهانی بعدی برای این ستاره برزیلی چندان موفقیت آمیز نبود که دلیل آن هم مصدومیت های پیاپی بود. زردپوشان در جام جهانی ۱۹۶۲ نیز به مقام قهرمانی دست یافتند اما در رقابت های ۱۹۶۶ و در غیاب ستاره خود، در همان مرحله گروهی از دور رقابت ها کنار رفتند. در آن روزگار، پله همچنان در باشگاه خود، سانتوس گلزنی می کرد و اگرچه بیشتر تیم های حریف برای مقابله با این ستاره گلزن، تاکتیک های خاصی را به کار می گرفتند، پله در رقابت های فصل ۱۹۶۴ موفق به ثبت ۶۰ گل شد و در فصل پس از آن نیز ۱۰۱ گل به ثمر رساند.
بازنشستگی و بازگشت دوباره
در سال ۱۹۷۰ پله تصمیم گرفت در حالی که همچنان در اوج بود، کفش های خود را بیاویزد. با این وجود، وی متقاعد شد تا آخرین جام جهانی خود را نیز به همراه برزیل در کشور مکزیک تجربه کند؛ تورنمنتی که در آن به عقیده بسیاری، شاهد حضور بهترین تیم تاریخ برزیل بودیم. در این رقابت ها و با گل ها و پاس گل های کلیدی پله، برزیل قهرمان جهان شد و به دلیل عملکرد درخشانش در این بازی ها، جایزه توپ طلای مسابقات را نیز به خود اختصاص داد. پله یک سال دیگر نیز برای تیم ملی فوتبال برزیل بازی کرد و در نهایت در سال ۱۹۷۱ برای همیشه از عرصه ملی خداحافظی کرد. چند سال بعد، او از هواداران خود در باشگاه سانتوس نیز خداحافظی کرد، در حالی که هنوز به طور کامل از دنیای فوتبال کنار نرفته بود.
آخرین باشگاه
در حالی که وی بارها گفته بود که تنها برای باشگاه سانتوس بازی خواهد کرد، در نهایت در سال ۱۹۷۵ تسلیم تماس های مدیران باشگاه نیویورک کاسموس شد. رقابت های فوتبال لیگ آمریکای شمالی (NASL) سطحی به مراتب پایین تر از چیزی داشت که پله تا آن زمان تجربه کرده بود. این لیگِ در حال رشد با اتکا به حضور ستاره فوتبال جهان، جهش خوبی پیدا کرد و میزان فروش بلیت نیز در این رقابت ها بالا رفت. مردم آمریکا که آشنایی چندانی با این ورزش نداشتند کم کم توجه بیشتری از خود نسبت به آن نشان دادند. پله پیش از بازنشستگی خود از دنیای فوتبال، نیویورک کاسموس را به قهرمانی رساند و سپس در دیداری دوستانه بین این تیم آمریکایی و باشگاه سابقش سانتوس، از دنیای حرفه ای فوتبال خداحافظی کرد.
میراث پله و زندگی پس از دوران حرفه ای
تا زمان بازنشستگی پله در سال ۱۹۷۷، چند رکورد دست نیافتنی به نام این اسطوره ثبت شده بود. وی در ۱۳۶۳ بازی، ۱۲۸۳ گل به ثمر رساند و رکوردار گلزنی در فیفا و تیم ملی فوتبال برزیل شد. پله همچنین موفق شد ۹۲ هت تریک به نام خود ثبت کند که آمار بی نظیری است. او همچنین رکورددار بیشترین تعداد برد در رقابت های جام جهانی است، تورنمنتی که ۳ بار در آن به مقام قهرمانی دست یافته است. سال های آغازین فوتبال این ستاره برزیلی را نیز نباید از نظر دور نگاه داشت. پله جوان به عنوان کم سن و سال ترین بازیکنی که موفق به ثبت هت تریک می شود نام خود را ماندگار کرد. وی همچنین جوان ترین بازیکنی است که در فینال جام جهانی موفق به گلزنی شده است.
پس از بازنشستگی، اسطوره فوتبال برزیل فعالیت های دیگری را خارج مستطیل سبز آغاز کرد که از جمله آن می توان به کمپین هایی برای کاهش فقر، جنبش های ضد فساد و کمپین حفاظت از محیط زیست اشاره کرد. همچنین به او لقب افتخاری شوالیه نیز اهدا شد، مدتی به عنوان وزیر ورزش کشور برزیل خدمت کرد و مدتی را نیز به عنوان سفیر حسن نیت یونیسف به فعالیت پرداخت. در کنار همه این ها، وی لحظه ای از تلاش برای توسعه و ارتقای فوتبال در جهان دست نکشید که از جمله این فعالیت ها می توان به مراسم و برنامه های مرتبط با فیفا و المپیک اشاره کرد. شاید یکی از مهمترین یادگارهای او عبارت “بازی زیبا” یا “the beautiful game” است، نامی که او برای ورزش بسیار محبوب خود برگزید.
نسل های مختلفی از علاقمندان به فوتبال، خود را در حال بازی در کنار این الماس سیاه دنیای ورزش تصور می کنند. او این توانایی را داشت که توپ رسیده از هم تیمی ها را با دقت و قدرت بی نظیری از خیل عظیم مدافعان تیم حریف عبور داده و وارد دروازه کند. گل قیچی برگردان استثنایی پله در سال ۱۹۶۸ در بلژیک الهام بخش بازیکنان جوان زیادی شد تا برای ساعت ها و روزها، برای شبیه سازی این گل تماشایی تمرینات دردناکی را سپری و تجربه کنند. چیزی که بیشتر از همه مایه تعجب هم تیمی ها و هم عصران او می شد، توانایی وی در پشت سر گذاشتن تقریبا هر شرایطی در بازی، با استفاده از تکنیک منحصر به فردش بود.
پاسخ به این سوال که نام پله از کجا آمده، کار ساده ای نیست؛ برخی ادعا می کنند که این نام به دلیل تلفظ نه چندان دقیق این بازیکن از بیله، دروازه بانی که مورد ستایش پله بود آمده است. بر اساس این روایت، هم تیمی های این ستاره به صورت تمسخر آمیز این نام را بر او نهادند و پله نیز نتوانست تغییری در آن ایجاد کند. اسطوره فوتبال برزیل، خود هرگز توضیح دقیقی در مورد چگونگی به وجود آمدن این نام ارائه نکرده است. در واقع، وی مدعی شده که هیچگاه به این مساله نپرداخته و از اهمیت کمی برایش برخوردار است. همانند بسیاری از چیزهای دیگری که در زندگی این فوق ستاره وجود دارد، جادوی فوتبال را نباید در جزئیات اینچنینی و مسائل کم اهمیت جستجو کرد، بلکه باید به میراثی که پله در زمین و دنیای فوتبال از خود باقی گذاشته است، پرداخت.
پیش بینی بازی های ورزشی در بتکارت